Ceza Hukuku BİLİŞİM SUÇLARI
Genel Kurulun görevleri gerektiğinde Uyuşmazlık Mahkemesi’ne üye seçmek, Yüksek Disiplin Kurulu kararlarına karşı yapılan itirazları incelemek ve karara bağlamak, içtihadın birleştirilmesine veya değiştirilmesine karar vermek, AYİM İçtüzüğünü yapmak ve kanunlarda gösterilen diğer görevleri yapmaktır(m.29). Adil yargılanma hakkının gerçekleşmesinin için yargılama yapan yerin kanunla kurulan bir mahkeme olması tek başına yeterli değildir. Bu mahkemenin bağımsız ve tarafsız bir mahkeme olması gerekmektedir. Maddesi, genel bir bir ayrımcılık yasağı koymamakta, yalnızca Sözleşme’deki hak ve özgürlüklerin kullanılması bakımından ayrımcılık yasağını güvenceye almaktadır. Yani, bağımsız bir ilke olmayıp, Sözleşme’nin ve ek protokollerin diğer hükümleriyle birlikte yorumlanması gerekmektedir[647]. Temel hâk ve hürriyetler kullanılırken, kamusal, iktisâdi, teknolojik şartlar gibi unsurlar hakkın kullanım şeklinde doğal olarak belirleyici rol oynar. Bu şartların varlığı ve hakkın kullanımına yön vermesi, hakkın kısıtlandığı anlamına gelmez.
Yasa koyucu ceza veren makam bakımından kurul yada amir ayrımı gözetmeseydi basit bir şekilde disiplin cezalarının yargı denetimi dışında olduğunu belirtmekle yetinir, özellikle “…disiplin amirlerince verilen cezalar yargı denetimi dışındadır” ifadesini kullanmazdı. Sancaktar, AYİM disiplin kurulu kararlarının yargı denetimine kapalı olduğunu belirtmekte ise de[728] kanaatimizce disiplin kurulları tarafından verilen disiplin cezalarının yargı denetimine açık olduğunda hiçbir duraksama yoktur. Yukarıda açıklandığı üzere Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin de oyçokluğuyla benimsediği görüş olan oda hapsi disiplin cezası ile ilgili normlar çatışmasının Anayasa – Sözleşme çatışması olduğu kabul edildiğinde, 5170 sayılı Kanunla Anayasanın 90. Maddesinde yapılan değişiklikten sonra dahi disiplin amirlerince idari kararla oda hapsi disiplin cezası verilmesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır. Oda hapsi disiplin cezası niteliği itibariyle kişi özgürlüğünü sınırlayan bir yaptırım olup bu husus hem iç hukukumuzda 1632 sayılı AsCK.nun 19, 21 ve 23. Maddelerinde açıkça belirtilmiş hem de AİHM kararlarıyla tespit edilmiştir. Bu nedenle oda hapsi disiplin cezasının AİHS çerçevesinde de irdelenmesi gereklidir. Hollanda hukukunda askeri disiplin cezası olarak uygulanan göz hapsi, Türk hukukunda olduğu gibidir.
– (1) Biri diğerinin unsurunu veyaağırlaştırıcı nedenini oluşturması dolayısıyla tek fiil sayılan suça bileşiksuç denir. – (1) İştirak hâlinde işlenen suçlarda, sadecegönüllü vazgeçen suç ortağı, gönüllü vazgeçme hükümlerinden yararlanır. (3) Konusu suç teşkil eden emirhiçbir surette yerine getirilemez. (2) Yetkili bir mercidenverilip, yerine getirilmesi görev gereği zorunlu olan bir emri uygulayansorumlu olmaz. (4) Taksirle işlenen suçtandolayı verilecek olan ceza failin kusuruna göre belirlenir. (2) Uluslararası Ceza Divanınataraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler hariç olmak üzere, vatandaş suçsebebiyle yabancı bir ülkeye verilemez. F) Parada sahtecilik (madde197), para ve kıymetli damgaları imale yarayan araçların üretimi ve ticareti(madde 200), mühürde sahtecilik (madde 202). (2) Ceza Kanununun uygulamasındakişiler arasında ırk, dil, din, mezhep, milliyet, renk, cinsiyet, siyasal veyadiğer fikir yahut düşünceleri, felsefi inanç, millî veya sosyal köken, doğum,ekonomik ve diğer toplumsal konumları yönünden ayrım yapılamaz ve hiçbirkimseye ayrıcalık tanınamaz. (3) Kanunların suç ve cezaiçeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılamaz. Suç ve ceza içerenhükümler, kıyasa yol açacak biçimde geniş yorumlanamaz.
AİHS sadece taraf devletlere yönelik taahhütleri ihtiva etmemekte, bundan öte, birlikte yerine getirilmesinde yarar görülen objektif nitelikte yükümlülükler de öngörmektedir. Bu nedenle, insan hakları ihlallerine yönelik olarak etkili ve ortak bir denetim sistemi öngören ve objektif karakterde bir metmarscasinomhub giriş[461]. AİHS, bu özelliği ile, ulusal menfaatler arasında karşılıklı bir uzlaşma sağlayan klasik uluslararası andlaşmalardan da ayrılmakta ve ulusal hukukta “doğrudan uygulanırlık” niteliği kazanmaktadır[462]. Diğer bir ifadeyle AİHS, ulusal makamlar tarafından ayrı bir işleme gerek bulunmaksızın doğrudan uygulanabilmektedir[463]. Doğrudan uygulanabilmenin bir sonucu olarak bir iç hukuk normuyla çatışması ve bu çatışma halinde hangi normun ihmal edileceği sorunu ortaya çıkmaktadır. Maddesinde aynı suçtan iki kez yargılanmama ve cezalandırılmama hakkı düzenlenmiştir. Son fıkrasında sözleşmenin 15.maddesine göre bu hakkın sınırlandırılamayacağı belirtilmiştir.
Askerler gerek silahları ve silah sistemlerini, gerekse de nakliye ve iletişim araçlarını en güç koşullar altında kullanmayı öğrenmek zorundadır. Savaşın sevk ve idaresinin teknolojikleşmesiyle, işlev disiplini de gittikçe daha çok önem kazanmaktadır. Artık sanayi çağına gelindiğinde ordular uzmanlık yeteneklerini çoğu zaman zahmetli özel eğitimlerle elde eden çeşitli teknik uzmanlara gittikçe daha çok ihtiyaç duyar olmuşlardır. Bu kimselerden ”körü körüne itaat” yerine operasyona yönelik talimatlar doğrultusunda yetkin ve bağımsız davranma becerisi talep edilmektedir[11]. Tez, yukarıda belirtilen hususları kapsayacak şekilde askeri disiplin hukukunu geniş ve kapsamlı biçimde ilk kez irdeleyecek olması bakımından önem arz etmektedir. Asliye ceza mahkemesinde görülen bazı davalarda avukat tutma zorunluluğu olmamasına rağmen, yargılamaların bir ceza avukatı vasıtasıyla takip edilmesi hak kayıplarını önleyecektir. Asliye ceza mahkemesi hakimi tarafından verilen kararlara yapılacak itirazların incelenmesi, yargı çevresinde bulundukları ağır ceza mahkemesine aittir. Ayrıca, sulh ceza hâkimliğinin tutuklama ve adli kontrole ilişkin verdiği kararlara karşı yapılan itirazların incelenmesi, yargı çevresinde bulunduğu asliye ceza mahkemesi hâkimine aittir (CMK m.268/2-b). Asliye ceza mahkemesi, ceza yargılaması sisteminin temel mahkemelerinden biridir. Diğer ceza mahkemelerinin görevli olmadığı tüm dava ve işlere asliye ceza mahkemesi bakmakla görevlidir. Kişisel verileriniz, yürürlükteki ilgili mevzuat uyarınca, hukuka, iyi niyet ve dürüstlük kurallarına uygun, doğru ve güncel olarak, belirli, açık ve meşru amaçlarla ve bu amaçlarla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olarak işlenmekte olup ilgili mevzuatta öngörülen ve işlendikleri amaç için gerekli olan süre kadar muhafaza edilmektedir. Bu internet sitesinde yer alan tüm bilgiler ve logoya ilişkin tüm fikri mülkiyet hakları Kulaçoğlu Hukuk Bürosu’na aittir.
Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare, altmış gün içinde işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. [683] Madde 63 – Daireler ve Daireler Kurulu kararları kesin olup, kesin hükmün bütün hukuki sonuçlarını hasıl eder. Bu kararlar aleyhine, ancak bu kanunda yazılı kanun yollarına başvurulabilir. [161] Liselerden yukarı okul, yüksek okul ve üniversitelerde okuyan askeri öğrenciler bu suçun faili olabilirlerse de, lise, ortaokul ve eşidi okullar askeri öğrencileri bu suçun faili olamazlar (Koçyiğit, s.138). [148] “Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran cezalandırılır” (TCK m.125). [123] Bu ifade AsCK’nun bazı maddelerinde sözü geçen “hizmet esnasında”, “hizmetten sıyrılmak maksadıyla” gibi sözcüklerin karşılığıdır. Kanun bu hükmü ile görevi korumayı amaçlamıştır (Özbakan, Disiplin, s.151; Kardaş-Çıngı, Disiplin, s.205). Maddesinde “hizmetin aksamaması” koşulu getirildiği halde, failin fiili nedeniyle hizmet aksamış ise, ne olacağı hususunda bir düzenleme bulunmamaktadır. Kanun bazen idari işlemin sebebini açıkça göstermiş olabilir. Bu takdirde yapılan işlemin kanunda belirtilen sebebe dayanması ve kararda açıkça gösterilmesi gerekir. Kimi durumlarda ise, hukuk kuralları sebep de dahil, işlemin tüm unsurlarını belirlemiş ve bu hususta hareket serbestisi tanımamış olabilir.[887] “Bağlı yetki” denen bu gibi ve işlemin sebebinin açıkça gösterildiği hâllerde, bu gereğe uyulmaması işlemi sebep yönünden sakatlar.
Hangi cezalar için disiplin notundan ne miktarda düşüleceği yönetmelikte belirtilir. Bir iptal davasında yetki; yer, zaman, kişi ve konu olmak üzere dört bakımdan incelenebilir. Yetki unsurunda sakatlık halleri yetki ve fonksiyon gaspı ile yetki tecavüzü olarak ortaya çıkar. Yetki tecavüzü işlemin yer, zaman ve konu bakımından sakatlık hallerini kapsar. AYİM, bu işlem nedeniyle davacının uğradığı manevi zararın hizmet kusuru esasına göre tazmini gerekli bulunmakla beraber, idarece güdülen amaç dikkate alındığında, sembolik bir tazminata hükmedilmesi yerinde olacağını değerlendirerek somut olayda neticeten Bir milyon TL. Davacı vekili, konunun Anayasa’nın 90/son maddesi yönünden irdelemeye muhtaç olduğunu, anılan maddede geçen “yasa” teriminin anayasayı da kapsayıp kapsamadığının yorumlanması gerektiğini ileri sürmüştür. Ayrıca AYİM, YAŞ kararıyla TSK’dan çıkarma işleminin tamamlandığını, üçlü kararnamenin bağlı yetki gereği usulü bir işlem olarak tesis edildiğini vurgulamaktadır[712]. AYİM’de askeri hakim üyeler ve kurmay subay üyeler olmak üzere iki tür üye vardır.
- Yasa – Sözleşme çatışması halinde hangi kurala üstünlük tanınacağı Anayasada açık bir şekilde düzenlendiği halde Anayasa-Sözleşme çatışması halinde hangi kurala üstünlük tanınacağı düzenlenmemiştir.
- Eğer andlaşma kanun hükmünde sayılır ve bu andlaşma ile kanun arasında çatışma olursa, bu çatışma lex posterior esasına göre çözümlenir.
- AYİM disiplin cezası saymadığı idari uyarı yazılarında ise savunma alınmasına gerek görmemektedir[883].
- Bu nedenledir ki, aynı statüde memurların birlerine karşı fiili tecavüzü bu bent kapsamında sayılmamıştır[224].
(2) Halkın bir kesimini, sosyalsınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenenaşağılayan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Kamu kurum ve kuruluşlarıncaveya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca kullanılan onaylayıcı veyabelgeleyici mührü sahte olarak üreten veya kullanan kişi, bir yıldan altı yılakadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Sahteliğini bilmeden kabulettiği parayı bu niteliğini bilerek tedavüle koyan kişi, üç aydan bir yılakadar hapis cezası ile cezalandırılır. Kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ilecezalandırılır. (2) Yukarıdaki fıkradabelirtilen fiillerin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak işlenmesihâlinde, üç aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (3) Yapı kullanma izni alınmamışbinalarda herhangi bir sınai faaliyetin icrasına müsaade eden kişi iki yıldanbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) İnsan veya hayvanlaraçısından tedavisi zor hastalıkların ortaya çıkmasına, üreme yeteneğininkörelmesine, hayvanların veya bitkilerin doğal özelliklerini değiştirmeye nedenolabilecek niteliklere sahip olan atık veya artıkların toprağa, suya veyahavaya taksirle verilmesine neden olan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapiscezası ile cezalandırılır. Engel olunması hâlinde, biryıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (2) Fiilin vücuda organ veyasair bir cisim sokulması suretiyle işlenmesi durumunda, yedi yıldan oniki yılakadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin eşe karşı işlenmesi hâlinde,soruşturma ve kovuşturmanın yapılması mağdurun şikâyetine bağlıdır. – (1) Rızası olmaksızın bir kadının çocuğunudüşürten kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. – (1) Yaşı veya hastalığı dolayısıyla kendiniidare edemeyecek durumda olan ve bu nedenle koruma ve gözetim yükümlülüğüaltında bulunan bir kimseyi kendi hâline terk eden kişi, üç aydan iki yılakadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Disiplin cezası verilmediği halde bu yazıların özlük dosyasında muhafaza edilmesi gerekli midir? Maddesinde; muvazzaf subayların her birine, subaylığa nasıpta ikişer adet özlük dosyası açılacağı, 96. Maddesinde; kıt’a özlük dosyasının birinci sicil üstünde, diğer özlük dosyasının asteğmen-albay rütbesindeki subaylar için bağlı oldukları Kuvvet Komutanlıklarının Personel Başkanlığında bulunacağı, sicil belgelerinin fotokopi veya suretlerinin özlük dosyalarının “sekizinci Bölüm”ünde muhafaza edileceği düzenlenmiştir. Davacının Silahlı Kuvvetlerden ayırma işlemi, yasal kısıtlılıktan yargı yerince incelenemediğine göre ayırma işleminin hüküm ve sonuçlarına dolaylı ya da dolaysız bir etkisi bulunmayan, çıkarılması usulü bir gereklilikten ibaret olan üçlü kararnamenin de incelenme olanağı yoktur. İncelenme olanağı bulunmayan dava reddedilmelidir.” demiştir[710]. AYİM Genel Kurulu, başkan, başsavcı, daire başkanları ve üyelerin tamamından oluşur(m.19/1). Genel Kurul üye tamsayısının beşte dördü ile toplanır ve kararlarını oyçokluğuyla verir(m.19/3-4).
(3) Her türlü basın ve yayınorganının yayınının hukuka aykırı bir şekilde engellenmesi hâlinde, ikincifıkra hükmüne göre cezaya hükmolunur. (7) Suçun mağdurun bitkiselhayata girmesine veya ölümüne neden olması durumunda, ağırlaştırılmış müebbethapis cezasına hükmolunur. (4) Suçun işlenmesi sırasındamağdurun direncinin kırılmasını sağlayacak ölçünün ötesinde cebir kullanılmasıdurumunda kişi ayrıca kasten yaralama suçundan dolayı cezalandırılır. (4) İşkence sonucunda ölümmeydana gelmişse, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmolunur. (5) Bu suçun ihmali davranışlaişlenmesi hâlinde, verilecek cezada bu nedenle indirim yapılmaz. (2) Bu suçun bir örgütünfaaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek cezalar yarı oranındaartırılır. (5) Bu madde gereğince kamudavasının açılmaması veya ortadan kaldırılması, kişisel hakkın istenmesine,malın geri alınmasına ve müsadereye ilişkin hükümleri etkilemez.